Geen windparken in Natura2000 gebied Veluwe en beperkt in zone van 1-8 km eromheen

In het natuurgebied de Veluwe en 1 km daaromheen mogen geen windparken worden gebouwd de komende jaren. In een zone van 1-8 km mogen maar 1 of 2 windparken komen met een stilstandsvoorziening. Door deze beperking wordt voorkomen dat de natuur verder verslechtert. Door in te zetten op natuurherstel en innovatieve oplossingen zoals cameradetectie bij windturbines kunnen er in de 1-8 km zone mogelijk in de toekomst wel meer windparken.   

 Sterke, weerbare natuur én duurzame energie lastige combinatie op de Veluwe
Het unieke en grootste Nederlandse natuurgebied de Veluwe, is de trots van Gelderland. Maar de natuur staat er slecht voor. Er wordt hard gewerkt aan herstel. Tegelijkertijd is er veel duurzame, zon- en windenergie nodig. De Veluwe is een groot gebied, omgeven door snelwegen. Onder andere langs deze autobanen zijn plannen om windturbines te plaatsen. Uit ecologisch onderzoek blijken echter natuur en duurzame energieopwekking moeilijk te combineren in dit gebied.

 Kwetsbare Veluwe
Vogels kunnen het slachtoffer worden van windturbines. Op de Veluwe vliegt de wespendief, een roofvogel (soort buizerd). Als er windparken worden gebouwd, verhoogt dit het risico dat de vogel tegen een rotorblad aanvliegt. De soort is nu al kwetsbaar, dus mogen er geen risico’s bijkomen. Het verdwijnen van een soort kan op het kwetsbare ecosysteem van de Veluwe negatieve invloed hebben. Bovendien heeft de provincie een wettelijke taak om deze roofvogel in stand te houden.

Camera’s of zwarte wiek
De provincie heeft veel onderzoek gedaan naar oplossingen samen met ecologische experts én de windsector. De oplossing is nu om windparken op de Veluwe en 1 km daaromheen niet toe te staan, tijdelijk beperkt windparken in de zone van 1-8 km rond de Veluwe toe te staan én de ontwikkeling van nieuwe technische maatregelen te stimuleren. Zo onderzoekt de provincie vier bestaande cameradetectiesystemen of deze geschikt zijn in deze situatie. Nog in 2023 wil de provincie een eerste proef met één daartoe geschikt systeem doen. En er wordt onderzocht of een rotorblad zwart schilderen helpt. In Eemshaven loopt hiervoor een proef waar de provincie aan meebetaalt.

Duurzame energie ook goed voor de natuur
Energietransitie-gedeputeerde Jan van der Meer: “Deze beperking is tijdelijk. Ik reken erop dat we dit dilemma oplossen. De natuur én dus ook de vogels profiteren van meer duurzame energie omdat er dan minder CO2 uitstoot is. We moeten nu vooral zorgen dat alle windplannen in de pijplijn in Gelderland zo snel mogelijk doorgaan. Achteroverleunen kan echt niet. “

 Gevolgen voor initiatiefnemers in de 1-8 km zone
Het windpark Horst & Telgt in de gemeenten Ermelo en Putten is een van de twee windparken dat mogelijk door kan gaan met stilstandsvoorziening overdag in juli en augustus. Mogelijk is er ook ruimte voor windpark Midden-Betuwe in de gemeenten Neder-Betuwe en Overbetuwe. Dit hangt ook nog af van andere zaken die in het project zelf worden onderzocht. De provincie gaat nog overleggen met de initiatiefnemers en de gemeenten naar hoe met de beperkte ruimte de meeste energie kan worden opgewekt.

Gevolgen voor Gelders doel voor duurzame energie
In het nationaal Klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 35TWh duurzame energie uit zon en wind op land moet worden opgewekt. Gelderland heeft aangegeven dat ze 6,5 TWh daarvan kan leveren. 11% daarvan zou komen uit windenergie in de zone van 1-8 km rond de Veluwe.
Dat staat dus nu onder druk. Door dit besluit vermindert de windopbrengst naar 8%. De provincie wil er wel aan blijven werken om dit bod te kunnen leveren. Daarnaast is de verwachting dat de stilstand minder kan worden en er meer ruimte komt voor nieuwe windparken door de nieuwe technische maatregelen. In het bijzonder langs de snelwegen.

Gevolgen voor andere provincies
De 1-8 km zone rond de Veluwe raakt ook de provincie Utrecht, Overijssel en Flevoland. De provincie Gelderland stemt met deze provincies af over de consequenties.

Rijk hard nodig
Stilstand leidt tot minder financiële -en energieopbrengsten. Dat maakt het lastiger om initiatieven van de grond te krijgen. Daarom dringt de provincie bij het Rijk aan op ruimte binnen de bestaande subsidieregeling voor duurzame energie (SDE++) Het Rijk gaf het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) opdracht om te onderzoeken of opties ter bescherming van natuur (stilstand, cameradetectie, één zwarte wiek) aan de SDE++ toegevoegd kunnen worden. Het definitief advies van PBL komt begin 2023.